Kichik yoshdagi bolalarning dori vositalariga reaksiya qilishi ko‘p uchraydigan holat. Hatto BAD vositalari, ba’zi o‘t damlamalar va ba’zi vitaminlar ham bola organizmiga ziyon keltirishi mumkin. Quyida keltirilgan 9 dori vositasini 2 yoshgacha bo‘lgan bolalarga berish mumkin emas.
ASPIRIN
Hech qachon aspirin yoki tarkibida aspirin moddasi bor dorini 19 yoshgacha bo‘lgan bolaga bermang! Kichik yoshdagi bolaga Aspirin juda xavfli Ree sindromini keltirishi mumkin. Bu juda kam tarqalgan holat bo‘lishiga qaramay, ehtiyot bo‘lish talab etiladi. Dorixonada sotiladigan bolalar dorilari tarkibida ham aspirin (atsetilsaletilovaya kislota) yo‘qligiga amin bo‘lish kerak.
Hatto ibuprofen va atsetomenofen kabi istma tushuruvchi vositalarni ham astma, buyrak va jigar kasalliklari mavjud bolalarga berish ehtiyotkorlikni talab qiladi.
BAD va o‘t siroplari
Dorixonalarda ko‘payib ketgan BAD va o‘t siroplarining ham bolaga foydasi aniqlanmagan. Lekin bola oshqozoniga ziyon keltirishi ehtimoli bor. Undan tashqari BAD'ning mazasi bolaga yoqishi ko‘pincha ichilishi kerak bo‘lgan dozadan oshirib ketilishiga olib keladi. Bunda qattiq zaharlanish yuz berishi mumkin.
Ko‘ngil aynash va qusishga qarshi vositalar
Bolaning ko‘ngli aynab qusayotgan bo‘lsa, aslo qusishga qarshi vositalarni ichirmaslik kerak. Oddiy oshqozon faoliyati biroz buzilishi tufayli ko‘ngli aynab qusayotgan bo‘lsa, organizm kuchi bilan bola tez o‘ziga keladi. Agar qusish yoki ko‘ngli aynashining sababi jiddiy bo‘lsa, u holda qusishga qarshi dori vositalari vaziyatni jiddiylashtirib yuboradi. Bola ko‘p qusib suvsizlanayotgan bo‘lsa, darhol shifoxonaga borish zarur.
Yoshiga yarasha dori
Bolaga berilayotgan dori vositasi aynan uning yoshiga mo‘ljallangan holda va dozada bo‘lishi shart. Chaqaloqlarning dorisini 2 yoshlik bolaga ko‘proq qilib berish yoki kattalarning dorisini 2 yoshlik bolaga kamaytirib berish o‘ta xavfli. Har bir yosh uchun mo‘ljallangan dori vosita o‘ziga xos xususiyatga ega bo‘ladi. Bu xususiyatlar aynan belgilangan organizm uchun mo‘ljallangan bo‘ladi. Agar dorining yo‘riqnomasida bolaning yoshi va og‘irligiga nisbatan doza ko‘rsatilmagan bo‘lsa, uni bolaga berish mumkin emas.
Kasalligiga yarasha dori
Bolaning aynan o‘ziga tavsiya qilingan dorini ichirish kerak. Misol uchun, boshqa oila a’zosi yo‘taldan bir dori ichib tuzalgan bo‘lsa, bolaga ham shu dori yo‘taliga yordam beradi deb berish o‘ta xavfli. Har bir inson organizmi har xil, shuning uchun hech qachon birovga yozilgan dorini boshqasiga berish mumkin emas.
Muddati o‘tgan dorilar
Muntazam ravishda uydagi dori vositalarini ishlatish muddati o‘tmaganligini ko‘zdan kechirib turish lozim. Bola betob bo‘lganida shoshilinchda muddati o‘tgan dorini ichirib yuborish hech gap emas. Muddati o‘tgan vositalar foydasi yo‘qligidan tashqari organizmga o‘ta xavfli bo‘lishi mumkin. Dorining ko‘rinishida jismoniy o‘zgarishlar (rangi, shakli va holati o‘zgarishi) paydo bo‘lganda ham ularni tashlab yuborish talab etiladi, chunki jismoniy o‘zgarish dori tarkibida ro‘y bergan kimyoviy o‘zgarishdan dalolat beradi.
Qo‘shimcha atsetomenofen
Atsetomenofen va ibuprofen istma tushuruvchi sirop va tabletkalar tarkibidagi eng asosiy moddadir. U bolaning tana harorati oshganda ko‘p qo‘llaniladi. Lekin ushbu dorilarni belgilangan dozadan oshirib berish mumkin emas. Ba’zi dorilar tarkibida oz miqdorda atsetomenofen va ibuprofen bo‘ladi. Betob bolaga tana haroratini tushuruvchi dorilarni berishdan oldin ular bola ichayotgan boshqa dorilar tarkibida ham yo‘qligida amin bo‘lish kerak.
Shifokor aytmagan barcha dorilar
Rivojlangan mamlakatlarda ko‘plab dori vositalarni shifokor retseptisiz sotib olish imkoniyati yo‘q. O‘zbekistonda hozircha dorixonalarda deyarli barcha dorilarni oson sotib olish mumkin. Qo‘shni, qarindosh yoki dugona tavsiyasiga binoan dori sotib olishga shoshilmang. Bolaning salomatligi bilan o‘ynashish mumkin emas. Har doim shifokor bilan maslahatlashgan holda bolaga dori ichiring. Shu qatorda vitamin va boshqa vositalarni ham.
Vitaminlar
Bolaning immunitetini oshirish maqsadida ota-ona turli xil vitaminlarni farzandiga berishni istaydi. Shuni bilingki, vitamin ham kimyoviy modda, bola organizmiga qancha ko‘p kimyoviy modda kirsa, shuncha ko‘p jigari qiynaladi. Undan tashqari tadqiqotlarning ko‘rsatishicha, vitaminlar, ayniqsa multivitaminlarning organizmga singishi juda qiyin, ular asosan singimay chiqib ketadi. Agar shifokor tavsiya qilmagan bo‘lsa, undan ko‘ra vitaminni bolaga meva va sabzavotlar holida berish maqsadga muvofiq bo‘ladi.
